Çocuklarda Miyopi Neden Artıyor?

Ekran Kullanımı Göz Sağlığını Nasıl Etkiliyor?

Son yıllarda okul çağındaki çocuklarda gözlük kullananların sayısında ciddi bir artış var. Özellikle "tahtayı göremiyor", "televizyona çok yaklaşıyor", "kitabı burnuna dayayıp okuyor" gibi şikayetler çok daha sık duyuluyor. Bunların en yaygın nedeni: miyopi.

Miyopi, yani uzağı net görememe sorunu, artık sadece genetik değil. Bilgisayar, Tablet ve telefon gibi ekranlara maruziyeti, doğal güneş ışığından uzak kalma ve dijital yaşam tarzı, çocuklarda miyopinin çok daha erken yaşta başlamasına ve hızlı ilerlemesine neden oluyor. Bu yazıda, özellikle anneler ve babalar için çocuklarda miyop artışının nedenlerini, ekranların gözlere etkisini ve alınabilecek önlemleri sade bir dille anlattık.

Miyopi Nedir?

Miyopi, gözün yapısal olarak normalden uzun olması veya kırma gücünün fazla olması nedeniyle uzaktaki nesnelerin bulanık, yakındaki nesnelerin ise net görülmesi durumudur. Çocuklarda fark edilmesi bazen zor olabilir. Ama şu ipuçları önemli:

• Televizyona çok yakından bakıyorsa
• Tahtadaki yazıları okuyamıyorsa
• Sürekli gözlerini kısarak bakıyorsa
• Baş ağrısından şikayet ediyorsa
• Okurken satır atlıyorsa

Bunlar erken miyopinin habercisi olabilir.

Ekran Kullanımı Miyopiyi Nasıl Tetikliyor?

Ekranlar çocuklarımızın hayatının vazgeçilmez bir parçası oldu. Ancak:

• Yakın mesafeye uzun süre bakmak,
• Gözlerin yeterince uzağa odaklanmaması,
• Gün ışığına az maruz kalmak,
• Göz kaslarının sürekli yakın çalışması,

hepsi birlikte gözün yapısını değiştirip miyopiyi artırıyor. Amerika ve Avrupa'da yapılan son çalışmalarda, pandemi sonrası ekran süresi artan çocuklarda miyop gelişme oranı 2 katına çıkmış durumda. Japonya ve Tayvan'da nerdeyse her 10 çocuğun 9'u miyop olduğu için gözlük takıyor.

Anne Babalar Ne Yapmalı?

✔️Çocuğun ekran süresini sınırlayın (günde maksimum 1-2 saat)
✔️ Her 20 dakikada bir 20 saniye uzak bir noktaya bakmasını sağlayın. Böylece gözlerin uyumu azalacak ve göz uzamayı durduracaktır.
✔️ Mümkünse açık havada, güneş ışığında zaman geçirmesini destekleyin
✔️ Haftada en az 10 saat dışarıda oyun oynaması göz sağlığını korur
✔️ Gözlerini ovuşturuyorsa veya baş ağrısı varsa mutlaka göz muayenesi yaptırın

Ne Zaman Göz Doktoruna Gitmeli?

• 3 yaş civarında ilk göz muayenesi önerilir
• Okula başlamadan önce mutlaka kontrol edilmelidir
• Ailede miyopi varsa (özellikle anne/baba), daha sık takip gerekir. Anne babanın birisinde niyopi varsa risk %25, her ikisinde varsa %60'dır
• Gözlük kullanmasına rağmen hâlâ şikayetler devam ediyorsa, miyopi hızlı ilerliyor olabilir.

Miyopi tehlikeli mi?

Miyopi sadece gözlük takmak değildir. Miyopi büyüdükçe katarakt, glokom, retina yırtığı, retina dekolmanı gibi ciddi hastalık riskleri artar. O yüzden böyle çocukları mümkün olduğunca küçük yakalamak önemlidir.

Miyopiyi Durdurmak Mümkün mü?

Evet, artık miyopinin ilerlemesini yavaşlatmak mümkün. Son yıllarda geliştirilen bazı tedavi yöntemleriyle, özellikle çocukluk çağında miyopun hızlı ilerlemesini durdurmakta büyük başarı sağlanıyor.

1. Miyopi Kontrol Camları

• Çocuklara özel geliştirilen bu gözlük camları, hem net görüş sağlıyor hem de miyopinin ilerlemesini %50'ye kadar azaltabiliyor.
• Günlük hayatta normal gözlük gibi kullanılıyor, alışma süresi çok kısa.
• Klasik konkav gözlük camları merkezi netleştirir ama gözün çevresine gelen görüntüyü retinanın arkasına düşürür. Bu durum gözde "hala büyümeliyim" sinyali oluşturur ve miyopi ilerler. Yeni nesil camlarda, camın çevresinde yüzlerce küçük güçte defokus segmenti bulunur. Bu segmentler sayesinde görüntü retinanın önüne düşer.

2. Düşük Doz Atropin Damla

• Göz bebeğini büyütmeden, görmeyi etkilemeden çalışan düşük doz atropin (genellikle %0.01) içerir. Her gece yatarken bir damla damlatılır.
• Düzenli göz doktoru kontrolü ve 18 yaşına kadar kullanmayı gerektirir.

3. Orto-Keratoloji (Gece Lensleri) ya da miyopi kontakt lensleri

• Çocuğun gece uyurken taktığı özel lensler, sabah çıkarıldığında gün boyu net görmesini sağlar. Aynı zamanda gözün uzamasını yani miyopun ilerlemesini durdurur.
• Hijyen çok önemlidir; iyi eğitilmiş çocuklarda ve 2-6 numara arasında etkilidir.
• Kullanıma yeni sunulan miyopi kontakt lensleri uygun çocuklarda faydalıdır.

Evde Göz Sağlığını Korumak İçin 7 Kolay Öneri

1. Her 20 dakikada bir 20 saniye uzağa baktırın (en az 6 metre)
2. Ekran ile göz arasında en az 40 cm mesafe bırakın
3. Tablet ve telefon yerine daha büyük ekranlar tercih edin, küçük ekranlar daha çok uyumu uyarır.
4. Günde en az 1 saat açık havada oynasın
5. Çalışma masası pencereye yakın olsun, yakın aktiviteleri gündüz yapsın, iyi aydınlatmada çalışsın; loş ışık miyopiyi artırabilir
6. Uyku düzeni çok önemli – göz gelişimi uyku sırasında devam eder
7. Ebeveyn olarak örnek olun – siz de ekran kullanımınıza dikkat edin.

Sık Sorulan Sorular

Gözlük takmak miyopiyi artırır mı?
Hayır. Aksine, gözlük takmamak göz yorgunluğuna ve ilerlemeye neden olabilir.

Telefon/tablet ekranları mavi ışık filtresiyle zararsız olur mu?
Mavi ışık filtresi göz konforunu artırabilir ama miyopiyi engellemez. Önemli olan ekran süresi ve mesafedir. Televizyon ekranları bile küçük ekranlara göre daha masumdur.

Çocuğum gözlük takmak istemiyor, ne yapmalıyım?
Renkli çerçeveler, kahraman temalı camlar veya çizgi film karakterli modeller çocukları daha çok motive eder. Ayrıca doktorunuzdan destek alın, bazen kontakt lens veya ortho-K alternatifleri denenebilir.

Son Söz – Bir Göz Doktoru Olarak Önerim

Sevgili ebeveynler, özellikle de anneler... Miyopi artık sadece genetik bir kader değil. Çocuklarımızı uzun ekran sürelerinden koruyarak, açık havada daha çok zaman geçirmelerini sağlayarak ve düzenli göz muayenelerini aksatmayarak büyük fark yaratabiliriz.

Unutmayın, çocuğunuzun dünyayı net görebilmesi sadece gözlükle değil, sizin farkındalığınızla mümkün.